Pieremachochel: 1974 – 1999

Een interview met oud-lid Taco van den Heiligenberg en lid Chris Smeekes in tijdschrift Maat, door Corné Hoogervorst.

'Links', 'alternatief' en 'folk' waren in de jaren zeventig begrippen die goed samengingen en waar veel jonge mensen zich thuis bij voelden. In die sfeer werd in 1974 door een groep Utrechtse studenten dansgroep Pieremachochel opgericht, die nu [1999] dus haar 25-jarig jubileum viert.

Het was pionieren in het begin. Taco van den Heiligenberg (lid van 1974 tot 1981) vertelt: "Het plan was dat het Nederlands moest zijn en authentiek, dus geen choreografieën. Maar er was nog niets: geen dansen, geen kostuums, geen muzikanten. In het eerste halfjaar werd alles snel geregeld. Frans Tromp en Niek van Heyst studeerden muziek in op accordeon en klarinet en dansleidster Hetty Tielemans stoomde ons klaar voor een festival in Norwich. In samenwerking met het echtpaar Dekker van de Zeeuwse vereniging werd het patroon getekend van de Westkapelse dracht en konden de kostuums genaaid worden; de laatste knopen werden nog aangezet op de veerboot naar Engeland."

De groep startte zoals gezegd met studenten, dus vooral twintigers, en de eerste jaren was het verloop tamelijk groot. Volgens Taco kwam dat deels omdat de studenten voor werk of stage naar elders vertrokken, deels omdat de tijdgeest veranderde en de mensen nieuwe dingen zochten om te doen. De samenstelling is nu heel gevarieerd: alle leeftijden zijn vertegenwoordigd en mensen blijven veel langer lid, ook als ze buiten Utrecht wonen. Pieremachochel is geen trend meer, maar een gevestigde dansgroep. En er zijn genoeg mannen: het is opvallend dat de groep nooit gebrek gehad heeft aan mannen. Dat is bij veel dansgroepen wel anders. "Het is volgens mij uniek dat er altijd met levende muziek gewerkt word, ook tijdens oefenavonden. Hierdoor zijn dansers en muzikanten goed op elkaar ingespeeld en is het muzikale niveau erg goed", vertelt Chris Smeekes (lid sinds 1998).

De sfeer in de groep is altijd goed geweest. Een kleine, hechte groep mensen die vriendelijk met elkaar omgaan. Er zijn vele vriendschappen ontstaan en zelfs een aantal huwelijken gesloten. Taco: "Natuurlijk waren er ook dwarsliggers, maar het plezier had de overhand. De boze en verliefde blikken die tijdens de optredens uitgewisseld werden, waren deels gespeeld, maar ook vaak gemeend. Er ontstond niet voor niets al snel een wachtlijst van mensen die ook mee wilden dansen." Chris beaamt de goede sfeer: hij voelde zich meteen geaccepteerd toen hij lid werd.

Het repertoire

Pieremachochel heeft sedert 1974 vier vaste dansleid(st)ers gehad en vele gastdocenten. Er waren ook twee dansleiderloze perioden waarin groepsleden die taak bij toerbeurt op zich namen. De groep is gestart met Hetty Tielemans. In die tijd was er een voortdurende discussie of er choreografieën of authentieke dansen gedaan moesten worden. Taco vertelt: "De groep heeft voor authentiek gekozen. Erik Feis, die Hetty opvolgde na vijf jaar, was meer iemand die terug wilde naar de bron. Elsche Korf werd toen als gastdocente uitgenodigd om Terschellingse dansen aan te leren, haar specialisatie. Frans Tromp was inmiddels overgestapt op de trekharmonica en beheerst dit repertoire ook uitstekend. Elsche heeft een grote inbreng gehad in het repertoire van de groep, aanvankelijk met veel traditioneel materiaal, later ook met nieuw gemaakte dansen."

Chris: "Elsche is een uitstekende docente die duidelijk uitlegt. Ze kent de details en de stijl van de dansen… Pieremachochel is uiteindelijk een demonstratiegroep en we moeten wel iets goeds kunnen laten zien. Toch is er altijd ruimte geweest voor grapjes tussendoor. Dat hoort er ook bij. In 1999 heeft Elsche afscheid genomen en het 26e jaar van Pieremachochel gaan we in met een nieuwe dansleidster: Elske Hoen. Voor het repertoire van Pieremachochel werd in het begin vooral uit 'het groene boekje' geput. Het was een tamelijk beperkt repertoire. In een poging dit wat uit te breiden werd een uitstapje gemaakt naar het in die tijd erg populaire Israëlisch. Er werden zelfs kostuums gemaakt, maar er is slechts een enkele keer opgetreden met dit programma. Pieremachochel bleef toch een Nederlandse dansgroep. Zelfs binnen het Nederlandse repertoire is de voorkeur al verdeeld." Taco: "Mijn voorkeur gaat uit naar het Terschellings. Het zijn eenvoudige dansen, maar als je ze goed danst en de cadans te pakken hebt, is het heerlijk om te dansen. Je voelt in je lijf of een dans goed is. Ik houd niet zo van geconstrueerde dansen. Voor het publiek kan dat wel leuk zijn om naar te kijken, maar als je tijdens de dansen te veel na moet denken, gaat dat ten koste van het plezier en de interactie met de andere dansers en het publiek." Bij Chris ligt de voorkeur vooral bij de grote variatie in het programma. Zowel oudere dansen als de Gort met Stroop, Spaanse wals en Veleta maar ook later gemaakte dansen als de Deindans, Carl Eriks wals, Vleuter en Mie Katoen staan op zijn lijstje: "Vooral de variatie in stijl, tempo en herkomst van de dansen maken het programma voor mij aantrekkelijk. Zowel de streekgebonden, eenvoudige dansen, alsook de dansen met wat ingewikkelder figuren spreken mij aan."

De optredens

Bejaardenhuizen, markten, braderieën, op podia tijdens festivals, tussen winkelend publiek op straat, op het Domplein begeleid door het carillon in de toren, elders weer door een draaiorgel, op de boot naar Engeland of Noorwegen en nog vele andere plaatsen: Pieremachochel heeft gedurende zijn 25-jarig bestaan talloze optredens verzorgd op de meest uiteenlopende locaties in binnen- en buitenland. In de korte tijd dat Chris in de groep meedanst, geeft hij de voorkeur aan optredens in bejaardenhuizen: "De mensen komen niet zo vaak meer buiten en als je dan met Pieremachochel komt dansen zie je dat zij daar heel veel plezier aan beleven. Het is erg dankbaar publiek: de mensen reageren altijd enthousiast." Als Taco per se zijn leukste optreden moet noemen, noemt hij het reisje dat Pieremachochel in de beginjaren naar Zweden maakte: "Het is moeilijk om een leukste optreden te noemen. Alle optredens waren leuk. En niet alleen de optredens, maar ook het gehannes eromheen met omkleden, wachten in kleedkamers, contacten met organisatoren en publiek. Ik heb genoten met de mensen met wie en voor wie wij optraden. Pieremachochel stond als één ploeg op het toneel of tussen de mensen en er gebeurde tijdens het dansen altijd veel tussen dansers en muzikanten. Minder leuk waren de verplichte parades tijdens de festivals in België, Engeland en Ierland, het lange wachten en de kerkceremonieën die daar gebruikelijk zijn."

De kostuums

De kostuums die tijdens de optredens gedragen worden zijn die van Westkapelle. Taco vertelt dat dit kostuum destijds gekozen is omdat het in de eerste plaats een mooi kostuum is. Maar ook omdat het eenvoudig was om zelf te maken en te onderhouden. En, vindt Taco, er is goed in te dansen. Hij denkt bijna met weemoed terug aan de avonden dat er met mevrouw Dekker aan het kostuum gewerkt werd. Mevrouw Dekker, een beetje gereserveerd, maar o zo trots met de belangstelling van een groepje jongelui voor de Zeeuwse cultuur. Chris vertelt: "Dat Pieremachochel een kostuum heeft gekozen zonder al te veel toeters en bellen vind ik prima. Dit zou tijdens de optredens de aandacht voor het dansen zelf te veel wegnemen. Om dezelfde reden vind ik het goed dat iedereen in hetzelfde kostuum danst en dat het niet een soort modeshow wordt van Nederlandse klederdrachten. We blijven uiteindelijk een dansgroep." Voor het optreden wordt er altijd anderhalf uur uitgetrokken om de kostuums aan te trekken. Pieremachochel heeft een diep respect voor de dracht en wil daarom ook dat het er piekfijn uitziet tijdens de optredens. Grote hilariteit kan er ontstaan als de mannen de vrouwen moeten helpen met het inspelden.

Het danshuis

Een van de doelstellingen van de groep is het in het leven houden en uitdragen van de Nederlandse folklore. Dit gebeurt behalve door voorstellingen ook door het organiseren van het Nederlands danshuis. Elke tweede zaterdag van de maand is er voor liefhebbers de mogelijkheid Nederlands te dansen op levende muziek. Vroeger in café Het Oude Pothuys, tegenwoordig in buurthuis Het Bokkie aan het Elandplein in Utrecht. Taco: "De herinneringen aan de dansavonden in café het Oude Pothuys zijn mij dierbaar, waar op een veel te kleine dansvloer soms wel 30 paren dansten. Het lukte dan ook niet meer om fatsoenlijk je danspassen te maken, maar de sfeer was ontzettend goed. Als oude Siem de kroegbaas, in een goede bui was, pakte hij aan het eind van de avond zijn accordeon en begon zijn repertoire Amsterdamse liederen te zingen." Maar de sfeer is in Het Bokkie zeker niet minder, vertelt Chris: "De Nederlandse dans heeft het imago oubollig te zijn, maar dit wordt in ieder geval niet in het danshuis bevestigd. De sfeer, de gezelligheid vind ik heerlijk: bijna net als een familie. Iedereen komt voor hetzelfde doel: gezelligheid, muziek en dansen. Het is gewoon iedere keer weer feest!"

Pieremachochel bestond in 1999 dus 25 jaar. In de begintijd is er in korte tijd heel veel werk verzet. De basis voor repertoire, kostuum, groepsgevoel is toen gelegd en is nu nog steeds merkbaar. Er zijn veel dingen veranderd in de loop der tijd en toch is er veel gebleven door de jaren heen. Het enthousiasme waarmee gedanst wordt, geeft de groep een uitstraling, waardoor publiek vaak reageert met verbazing over hoe leuk onze dansen zijn. Al 25 jaar bruisend en gezellig. Dit is op 25 september 1999 in Buurmalsen met een groots bal gevierd met vele leden, oud-leden en vrienden.

Home
Dances
Orchestra
Dance house
Costume
Performance abroad
History
Links
Contact